شرکت آیکیا (ایکهآ) طراحی و تولید مبلمان و لوازم جانبی، 1943، سوئد
سبکِ دکوراسیونِ اسکاندیناوی، 1
بهجای مقدمه:
ایکهآ در ایران نمایندگی رسمی و قانونی ندارد، این مهمترین دلیلیست که به شایعات پیرامونِ چیستی و شناخت آن دامن میزند. از چالشِ صحیحِ تلفظِ آواییِ آن، (آیکیا، ایکهآ، ایکیا...) تا سخنها دربارهی کیفیت محصولات یا فلسفهی وجودیاش. در سایتهای معتبر این کمپانی، صفحهای به زبان فارسی وجود ندارد و کاتالوگهای آن هرگز به زبانِ فارسی ترجمه و منتشر نگشتهاند تا برای همیشه تکلیفِ مقدارِ قابلِ توجهی ابهام را روشن نمایند. داغترین شایعات حولِ توصیفِ این برند، عبارات و جملاتی از این قبیلاند: ایکهآ محصولاتی ارزان برای طبقهی ضعیف جامعه طراحی و تولید میکند! یا، ایکهآ کمپانی تولید مبلمان و وسایل خانه برای دانشجویان، مهاجران، مردمان کشورهای جهان سوم یا اقشار فرودست است! یا کیفیت پایینِ متریالِ مبلمان ایکهآ دلیل ارزانی آن است*! و البته هیچ کدام از این شایعات، بنا و مستندِ صحیح و قابل اعتنایی ندارند؛ که اگر تمامیِ آنها، قرینِ به صحت باشند نیز، نمی توانند دلیلِ ضعف یا سرافکندگیِ این نامِ تجاری باشند. سوابق کاری ایکهآ بهلحاظِ تاریخنگاری در وبسایتهای رسمی این کمپانی وجود دارد، و هیچ جملهای در آن بر شایعاتِ رایجِ میان مردم، صحه نمیگذارد. گذشته از این، تاریخچهی دستِ اولِ دیگری بهقلمِ بنیانگذارِ ایکهآ نوشته شده و تا جایی که اطلاع داریم، هیچ فصل یا بخشی از آن به فارسی ترجمه و منتشر نشده است. اغلب اشخاصی که به دامن زدن به باورها و مفروضاتِ ذهنی خود به عنوان امور قطعی اتکا میکنند از شماری واقعیت دیگر نامطلعاند و اساساً تمایلی به عمیق شدن در مسایل یا شککردن پیرامون باورهای خود ندارند. مثلاً از خود نمیپرسند که آیا طراحی مبلمان از ملزومات سبکشناختی تأثیر میپذیرد؟ یا چرا ظاهر مبلمان (در نیمهی نخست سدهی بیستم) از پرداختن به تزییناتِ افراطی و غیر ضروری دور شد و به کارکردگرایی و یا استفاده از متریالِ صنعتی و ترکیبی، مثل روکش چوب، تختههای چندلایی، پلاستیک، کامپوزیت و غیرو سوق پیدا نمود؟ با مراجعه به هر فروشگاهی که به طور غیر رسمی محصولاتِ ایکهآ را عرضه میکند، متوجه خواهیم شد که بیشترِ گردانندگانِ آنها، (فروشنده یا واردکننده)، اطلاعاتِ دقیق، و قابل استفادهای دربارهی کالای فروشی خود ندارند و بعضاً نام آنها را درست تلفظ نمیکنند، حَرَجی به مردم نیست که در این بیخبری باقی ماندهاند.
باری، برای شناختِ دقیقِ هر موضوع یا پدیدهای میباید بِدان نزدیک شد، فرضها گُمانهای ظَنیاند و اعتبارِ آنها الزاماً به ظاهرِ موجهشان ارتباطی ندارد.
بهدلیلِ خصلتِ محلیبودنِ نام محصولات، شهرها و مناطقِ سوئد، که در ادامهی جستار بهآنها اشاره شده است، وجودِ درصدی خطا در ثبتِ املای فارسی و تلفظِ اسامی را دور از انتظار نمیدانیم.
در تاریخِ معماری، طراحیِ مبلمان و صنایعِ دستیِ معاصر، نقشِ هنرمندان، صنعتگران و تولیدکنندگانِ کشورهای اسکاندیناوی، (سوئد، نروژ، فنلاند و دانمارک) برجسته است. تا جاییکه از دههی سوم میلادیِ قرن بیستم تا کنون، سلایقِ زیباییشناسی و فنون صنعتگری ایشان، با اصطلاحِ سبکِ دکوراسیون یا طراحیِ اسکاندیناوی[1] در خاطرها تداعی و بهیاد آورده میشود. ویژگیهایِ بازشناختی این سبک، (در میانِ سایرِ سبکها) فصلِ جِدّی و قابلِ اعتنایی را گشوده و طرفدارانِ پُرشماری را مجذوبِ سادگی، صراحت و صمیمیتِ خویش نمودهاست.
به وقتِ کنجکاوی دربارهی شرکتهای بزرگ تولید مبلمانِ اسکاندیناوی[2] محال است که با نام ایکهآ مواجه نشویم و البته پس از آشنایی با این نام تجاری، برایمان غیر قابل باور خواهد بود که این کمپانی بزرگ، 75 سال قبل، به همتِ بلندِ یک نوجوانِ سوئدی راهاندازی شده است.
برند یا نامِ تجاریِ سوئدیِ ایکهآ[3] (یا تلفظِ رایجِ آن در ایران، آیکیا)، یادآورِ طراحیِ زیبا، بستهبندی خلاق، مونتاژِ[4] (سرهم و سوارکردن) آسان، عملکردِ خوب، کیفیتِ بالا و قیمتِ مناسب است.
بدونِ شَک ایکهآ از بزرگترین و موفقترین شرکتهایِ خصوصی جهان بهشمار میرود. از سالِ 1947 که تولیدِ مبلمان به خطِ مشی اصلی آن تبدیل شد، تولیداتش، سلایقِ متنوعِ شمارِ گستردهای از مخاطبان را راضی کرده است. تنوع محصولاتِ ایکهآ محدود نیست، تا جاییکه از الف تا یایِ یک خانه یا مکانِ مفروض را میتوان با مبلمان و تجهیزاتِ تولیدی این شرکت مجهز و بینیاز نمود.
پس از گذشتِ 76 سال از تولدِ ایکهآ، این شرکت با بیش از دهها هزار نیرویِ کار، چند صد نمایندگی رسمی در بیش از چهل کشور جهان و سودِ سالیانهی 12 میلیارد دلار در سال، از غولهای تولیدِ مبلمان محسوب شده و نمایندهی ذائقه و سلیقهی زیباییشناسیِ هنرمندان و طراحانِ کشورهای اروپای شمالی موسوم به اسکاندیناویست. محصولاتِ ایکهآ ضمن حفظِ زیبایی و کیفیت، موجبِ ارتقاء ذوق و سلیقهی مخاطبانِ این نام تجاری گشته تا جاییکه میزانِ کمّی فروشِ اغلبِ قطعاتِ مبلمان و وسایلِ جانبیِ آن، در شمارِ چند ده میلیونی، مؤیدِ استقبالِ گستردهایست که از محصولاتِ این شرکت میشود.
بخشِ قابلِ توجهی از خلاقیتِ شرکتِ ایکهآ، تمرکز برای تولیدِ محصولاتیست که از قطعات مختلف تشکیل شده و به کمک ابزار ساده و بهآسانی، در منازل یا دفاتر، قابلِ مونتاژ هستند. خلاقیت در زمینهی بستهبندیِ کالا، آسیبِ ناشی از حمل و نقلِ تولیدات را بهطورِ قابلِ ملاحظهای کاهش داده، آمارِ موجودی و ظرفیتِ انبارِ فروشگاهها را افزایش داده و موجب گشته تا مشتریان، محصولِ خریداری شده را با وسیلهی نقلیهی سبک یا شخصی جابجا نمایند. بهتقریب تمام محصولات ایکهآ با بستهبندی مسطح و تخت ودفترچههای راهنما و در صورت نیاز، همراهیِ ابزار ساده، روانهی بازار میشوند. بستهبندی محصولاتِ ایکهآ، بخشِ مهمی از هویتِ این نام تجاری و امتیازِ مثبتِ توفیقِ اقتصادیِ این غولِ تولیدِ مبلمان بهشمار میرود.
فئودور اینگوار کَمپراد[5]، (1926-2018) بازرگان، کارآفرین و بانیِ شرکتِ سوئدی و چند ملیتیِ آیکهآ است که در سالِ 1943 بنیان نهاده شد. کمپراد در مزرعهای نزدیک به روستایی کوچک به نام اگونیارد[6] بهدنیا آمد. از کودکی شور و اشتیاقِ داد و سِتَد در رفتارش نمایان بود. در نوجوانی با خرید کبریتِ ارزان بهطورِ فله، (انبوه، فاقد بستهبندی و ظرفی ویژه) و فروش آن با سود اندک، کسبِ درآمد میکرد. همچنین از طریقِ خرید و فروشِ اجناسی مانند قلم و مداد، جوراب یا بذر گیاهان و لوازم تزیینِ درختِ کریسمس به کسب و کار خود رونق میبخشید.
هفده ساله بود که پدرش به دلیل نمرات خوب او در مدرسه و به نیتِ تشویق، مبلغی به او هدیه داد. کمپراد با آن سرمایهی اولیه، ایکهآ را بنیان نهاد. نام ایکهآ از حروفِ ابتدای نام و نام خانوادگی او، (اینگوار کمپراد) نام مزرعهای که در آن بزرگ شد و شهر محلِ زندگیاش، (المتارید[7] و اِگونیارد) ساخته شده است.
تولیداتِ ایکهآ به دلیلِ طراحی کاربردی و زیبا و قیمت مناسب، برای گروه گستردهای از دوستدارانش، در دسترس و قابلِ استفاده بوده است. این شرکت در آغاز، از طریق فروش محصولاتی غیر از مبلمان به فعالیتِ تجاری روی آورد و تنها چهار سال پس از آغاز کارش، تولید مبلمان را به مسیر اصلی تجارت خود تبدیل نمود و با هدف رقابت با شرکتهای محلی و منطقهای، بر زیبایی، کیفیت، بستهبندی و امکانِ مونتاژ آسانِ محصولاتش متمرکز شد.
تولید مبلمان برای ایکهآ، موفقیتی تمام عیار بود. در سال 1951 کامپراد تصمیم گرفت تمامی خطوط تولید محصولاتِ دیگر ایکهآ را متوقف کرده و تمرکز خود را روی طراحی و تولید مبلمان قرار دهد.
بدون شک ایکهآ هنوز هم از بزرگترین و موفقترین شرکتهای خصوصی جهان است. حتی پس از درگذشتِ بانی آن، اینگوار کمپراد در سال 2018، همچنان رو به افقهای باز و روشنِ آینده حرکت میکند. ایدهها، راهحلها، موفقیتها، شکستها و بازخوردها، همگی درسهایی هستند که ایکهآ را ساختهاند و همچنان بهپیش میرانند. برای کمپراد آینده جذابتر از گذشته بود و مغازه و کارخانه بیش از دفتر کار هیجان او را بر میانگیخت. تاریخچهی مختصری که در ادامه میآید نشان میدهد که چگونه ایکهآ 75سال قبل، از حاشیهی جنگلهای سوئد راه خود را آغاز نمود و چگونه در بیش از 40 کشور جهان حضور قاطعِ خود را ادامه میدهد.
سال 1943 میلادی، کمپانی ایکهآ توسط اینگوار کمپراد بنیانگذاری میشود. این شرکت بدواً از طریقِ فروشِ اشیایی نظیرِ قابِ عکس، ساعت، جواهرات و جورابهای نایلونی کسب درآمد میکند.
سالهای 1940 تا 1945 میلادی، برای ایکهآ دورهی مطالعه، اکتشاف، خودآموزی و سنجشِ زمینههای متفاوتِ تبلیغِ محصول است.
سال 1945 میلادی، نخستین آگهی تبلیغاتی ایکهآ منتشر میشود. ایکهآ برای معرفی و تبلیغِ محصولاتِ خود، ابتدا از روزنامههای محلی استفاده میکند.
سال 1948 میلادی، طراحی و تولیدِ مبلمان به مسیرِ اصلی شرکتِ ایکهآ تبدیل میشود. مبلمانی که با کمکِ صنعتگرانِ محلی سوئد ساخته و در مسیرِ تولیدِ انبوه قرار میگیرند.
سال 1951 میلادی، نخستین کاتالوگِ محصولاتِ ایکهآ منتشر میشود.
سال 1953 میلادی، نمایشگاه مبلمانِ المهولت، (Älmhult نام شهری در سوئد) دایر میشود. تاریخی مهم در توسعهی مفهومِ ایکهآ. برای نخستینبار مشتریان میتوانند پیش از سفارشِ مبلمان، خریدِ مورد نظر خود را از نزدیک دیده، لمس یا امتحان کنند. با گشایش این نمایشگاه، عملکرد، کیفیت و قیمت محصولاتِ ایکهآ بهوضوح جلب توجه میکنند.
سال 1956 میلادی، طراحی مبلمان بر اساس ضرورتِ تولیدِ بستهبندی مسطح در برنامهی ایکهآ قرار میگیرد. همراه هر بسته، خودآموزِ نصب و مونتاژ مبلمان ضمیمه میشود. در همین سال پرایوِت سوفا[8] معرفی میشود. همچنین بزرگترین نمایندگی ایکهآ در شهر استکهلم سوئد در مساحتی بالغ بر 31 هزار متر مربع گشایش مییابد. این فروشگاه با الهام از موزهی گوگنهایم[9] نیویورک بهشکلِ دایرهای طراحی میشود. در روز گشایش، هزاران نفر از این فروشگاه بازدید میکنند.
سال 1960 میلادی، نخستین رستورانِ ایکهآ در یکی از نمایندگیهای آن در شهر Älmhult گشایش مییابد.
سال 1961 میلادی، صندلی کافه، (بار) اُلگا[10] معرفی میشود. این صندلی بهدلیلِ طراحیِ کاربردی و قیمتِ مناسبش در یادها مانده است. امروزه این صندلی از متریال کامپوزیت[11] و پلاستیک ساخته میشود که به آن ظاهری مُدرن بخشیده است. ایکهآ از این تاریخ برای بالابردنِ کیفیتِ محصولاتِ خود با کمک سازمانِ استاندارد سوئد اقدام به آزمایشِ کنترل کیفیت میکند.
سال 1962 میلادی، کتابخانهی اِم تی پی توسط طراحی بهنام ماریان گرابینسکی[12] طراحی میشود.
1969 میلادی، نخستین نمایندگی ایکهآ در شهر کپنهاک دانمارک افتتاح میشود.
سال 1973 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر زوریخِ سوئیس افتتاح میشود. این نمایندگی نخستین شعبهی ایکهآ خارج از کشورهای اسکاندیناویست. در همین سال مبلمانی با نام TAJT با کاربردهای متنوع طراحی میشود.
سال 1974 میلادی، ایکهآ برای ساختِ صندلی اسکوپا[13]، کارخانهای راهاندازی میکند. در همین سال نمایندگی ایکهآ در شهر مونیخ آلمان گشایش مییابد.
سال 1975 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر سیدنیِ استرالیا گشایش مییابد.
سال 1976 میلادی، صندلی راحتیِ پوآن، (Poäng) با چوب لمینیت یا چندلایی رونمایی میشود. طراحی آن بیشباهت به صندلیِ شمارهی 401 ، طراحیِ هنرمند فنلاندی، آلوار آلتو[14] نیست. طراح صندلی پوآن نوبورو ناکامورا[15] اهل ژاپن است. چهار جوب تختهسهلای آن به هنگام نشستن اندکی حرکت میکند و بازی نرمی دارد، طراح قصد داشت احساسی شبیه نشستن روی صندلیهای راکِر، (Rocking chair) یا گهوارهای و ننویی را ایجاد کند. طراحی این صندلی از زمان تولیدش چندین بار تغییر کرده و قیمت آن نیز (از زمان تولید تا اکنون) بهطور قابل ملاحظهای کاهش یافته است. پوآن، در دههی 1990 در امریکا به قیمت 350 دلار فروخته میشد درحالیکه امروز قیمت آن به 76 دلار رسیده است. در همین سال نمایندگی ایکهآ در شهر ونکور کانادا گشایش مییابد.
سال 1977 میلادی، نمایندگیِ ایکهآ در شهر وینِ اتریش گشایش مییابد.
سال 1978 میلادی، قفسه-کتابخانهی بیلی[16]، (بیلی بوک کیس) تولید میشود. این محصول توسطِ گیلس لاندگرن، (Gillis Lundgren) طراح مبلمان سوئدی و چهارمین کارمند ایکهآ طراحی میشود. طی سالیان، مشتریان به این محصول تنها بهشکل کتابخانه نگاه نکردهاند، بلکه از آن بهعنوان شیءای برای جاسازیِ اسباب و لوازمِ منزل نیز بهره بردهاند. این محصول قبل از مونتاژ بهصورتِ قطعاتی جدا بستهبندی شده و پس از نصب، (با امکانِ انتخابِ طبقات و تنظیمِ فاصلهی میانشان) بهشکلِ نهایی خود کامل میشود. تاکنون بیش از 60 میلیون نمونه از این محصول تولید و بهفروش رسیده است.
سال 1979 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر رُتِردامِ هلند گشایش مییابد.
سال 1979-1980 کاناپه، (نیمکت) کلاسیک دیگری بهنام کِلیپَن سوفا، (Klippan sofa) تولید میشود. این محصول از پرطرفدارترین و پرفروشترین تولیدات ایکهآ بهشمار میرود.
سال 1981 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر پاریسِ فرانسه گشایش مییابد.
سال 1982 میلادی، شِلوهای ایکهآ یا طبقات دیواری، طراحی و تولید میشوند.
سال 1984 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر بروکسلِ بلژیک دایر میشود. در همین سال باشگاهِ خانوادهی ایکهآ با نام IKEA family گشایش مییابد. خانوادهی ایکهآ در 16 کشور و 167 نمایندگی به فعالیت خود ادامه میدهد. در این تاریخ خانوادهی ایکهآ 15 میلیون عضو دارد. همچنین در این سال کاتالوگ ایکهآ به 9 زبان ترجمه شده و در 45 میلیون نسخه منتشر میشود.
سال 1985 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر فیلادلفیا، ایالت متحدهی آمریکا افتتاح میگردد. در همین سال مومنت سوفا[17] توسط Niels Gammelgaard طراحی میشود.
سال 1986 میلادی، اینگوار کمپراد از سِمَت خود یا مدیریت ایکهآ بازنشست میشود، اما همچنان بهعنوان مشاور یکی از شرکتهای مادر فعالیت میکند.
سال 1987 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر منچسترِ انگلستان، گشایش مییابد.
سال 1989 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر میلانِ ایتالیا گشایش مییابد.
سال 1990 میلادی، نمایندگی ایکهآ در بوداپستِ مجارستان افتتاح میشود. در همین سال نخستین برنامهی حفاظت از محیط زیستِ ایکهآ اجرایی میگردد. برنامهای برای سیاستهای کلانِ تولیدی تا تضمین و اطمینانی باشد که ایکهآ در انجام فعالیتهای تجاری، نسبت به مسئولیتهای خود در قِبال محیط زیست آگاهی و وقوف دارد.
سال 1991، نمایندگی ایکهآ در شهر پراگِ جمهوری چک دایر میشود. همچنین نمایندگی ایکهآ در شهر پوزنانِ لهستان افتتاح میگردد.
سال 1993 میلادی، شرکت ایکهآ به FSC سازمان حفاظت از جنگلها[18] میپیوندد.
سال 1994 میلادی، ایکهآ نخستین مبلمانِ مخصوص کودکان را با نام ماموت، (mammut) روانهی بازار میکند. تمام محصولات کودکِ ایکهآ گوشهها و زوایایِ گرد و منحنی دارند تا سلامت و ایمنی کودکان را به مخاطره نیاندازند.
سال 1996 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر مادریدِ اسپانیا، افتتاح میگردد. در همین سال صندلی دیگری برای کودکان طراحی و تولید میشود.
سال 1997 میلادی، وبسایت ایکهآ در فضای اینترنت در دسترس قرار میگیرد. از این تاریخ ایکهآ برای تولید مبلمان و محصولاتِ مناسبِ کودکان متمرکز میشود. این برنامه روی بسط و گسترشِ مهارتهای فردی و اجتماعی و نیز ترغیب رفتار خلاق در کودکان سرمایهگذاری می کند.
1998 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر پکنِ چین افتتاح میشود.
سال 1999 میلادی، ایکهآ شرکتی با 50 هزار کارمند، 158 نمایندگی در 29 کشور، رشد قابل ملاحظهای کرده است.
سال 2000 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر مسکوِ روسیه دایر میشود. در همین سال امکانِ خریدِ آنلاینِ محصولات راهاندازی میشود. از سوی دیگر ایکهآ با همکاری یونیسف[19] دربارهی اهمیت حقوق کودکان برنامهای در کشور هند برگزار میکند. این برنامه در 500 روستا اجرا میشود و حدود یک میلیون کودک از منافع آن برخوردار میگردند.
سال 2004 میلادی، نمایندگی ایکهآ در شهر لیسبونِ پرتغال گشایش مییابد. در این سال مجلهی سوئدی وکانس آفارِر (the week's business) اعلام میکند که ثروت بنیانگذار ایکهآ از بیل گیتس، (از بانیان مایکروسافت) فراتر رفته است.
سال 2006 میلادی، شعبهی ایکهآ در شهر توکیوِ ژاپن گشایش مییابد. در همین تاریخ ایکهآ عضو شورای سازمان صدور گواهینامهی جنگل میشود. همچنین گروه صنعتی سوئد وُود، (Swed wood) را ایجاد میکند تا در زمینهی پرورشِ محصولاتِ گیاهی و تأمینِ نیاز خود به چوب گامهایی بردارد. در این سال ایدهای موسوم به پی اِس اجرایی میشود. مجموعهی پی اِس راهی برای به اشتراک گذاشتنِ ارزشهای طراحیِ ایکهآ است که شامل فرم، عملکرد و قیمت مناسب میباشد. برنامهی پی اِس طراحان را نسبت به مقولهی خلاقیت در طراحی ترغیب میکند تا محصولاتی با کارکردِ عاطفی قویتر، سرگرم کنندهتر و غیر قابل پیشبینی تولید گردد.
در خاتمه ذکر نکتهای درخصوص محصولاتِ ایکهآ را ضروری میدانیم. بهتقریب تمام تولیداتِ این شرکت به نامی خوانده میشوند. غالبِ نامها از مناطقِ محلی، روستایی، شهری و در یک کلام، جغرافیایی سوئد و کشورهای اسکاندیناوی اخذ شدهاند. نمونههای زیر مثالهایی در این خصوصاند.
کاناپهی اکتورپ EKTORP، اکتورپ دژی در جزیرهی اولاند (یا اولاند) در سوئد است که قدمتش به عصر آهن بازمیگردد.
قفسهی فیالبو، FJALLBO، نام خود را از محلهای واقع در نورلان، از استانهایِ نروژ گرفته است.
میزغذاخوریِ یوکموک، JOKKMOKK، نام خود را از منطقهای مسکونی و نیز سَدّی در سوئد گرفته است.
* در سالهای دور خرید مبلمانِ ایکهآ (در قیاس با محصولاتِ مشابه و یا موجود در بازار ایران) ارزانتر و اقتصادیتر بود، اما مدتهاست این ویژگی یا مزیت از میان رفته است. واردکنندگان محصولاتِ ایکهآ قیمتِ مبلمانِ وارداتی خود را بر مبنای ارزشِ ارزهای معتبر و رایج، هزینهها و تعرفههای گمرکی و سود مورد نظرشان محاسبه میکنند و طبیعیست در این شرایط، با کاهش ارزش ریال، هر قطعه مبلمان یا وسایل جانبی این برند به قیمت واقعی خود (که از قدرت اقتصادی قاطبهی مردم دور است) بهفروش میرسد.
پینوشتها:
- ^ Scandinavian design
- ^ از شرکتهای بزرگ تولید مبلمان و لوازم جانبی دکوراسیون در کشورهای اسکاندیناوی (به غیر از کمپانی ایکهآ) میتوان به شرکت ایتالا و آرتِک (در فنلاند)، اشاره نمود.
- ^ IKEA
- ^ Montage
- ^ Feodor Ingvar Kamprad
- ^ Agunnaryd
- ^ Älmtaryd
- ^ Private sofa
- ^ Guggenheim Museum
- ^ OGLA chair
- ^ کامپوزیت: composite هر مادهی پیچیدهای مانند فایبر گلاس که از دو یا چند مادهی مجزا و مکمل یکدیگر بهویژه فلز، سرامیک، شیشه و پلیمر تشکیل میشود و ساختمان یا ویژگیهایی دارد که هیچیک از مواد تشکیل دهندهی آن را ندارد.
- ^ Marian Grabinski
- ^ Skopa
- ^ Alvar Aalto,1898-1976
- ^ Noboru Nakamura, 1913-1981
- ^ Billy
- ^ Moment sofa
- ^ The Forest Stewardship Council
- ^ UNICEF