گفتگوی رو در رو، قابل اعتماد یا مزاحم؟
ایدههای طراحان کاناپه یا نیمکت!
داستان طراحی و تولید کاناپهها یا نیمکتها جالب و خواندنیست، بویژه که برخی طراحان پشتِ طراحیِ گروهی از کاناپهها به دنبالِ خلقِ معنا یا منظوری جالب، طنزآمیز یا شگفتآور بودهاند. اما قبل از معرفی نمونههایی از مشهورترین نیمکتهای جهان، دربارهی واژهی نیمکتِ فارسی بهطور مختصر مطلبی بخوانیم.
واژهی نیمکت از دو جزء تشکیل شده است؛ پیشواژهی نیم که به معنی نِصف یا دارای اندازهی کوچکتر از هر چیزیست، مثلِ نیمسایه، نیمچکمه و نیمدایره و واژهی کَت که در فارسی قدیم برای نامیدنِ تختخواب، بویژه تخت پادشاهان استفاده میشد. پس نیمکتها، صندلیها یا چهارپایههای مستطیل شکل کشیدهای هستند که معمولاً محل نشیمن و پشتی آنها تشک دارد اما در آنها از تجملات یا تزئیناتِ تخت خوابهای سلطنتی، مثل پردهها یا سایبانها خبری نیست.
تقریباً نامِ تمامیِ گونههای نیمکت در زبانِ فارسی معادلی ندارند، پس به ناگزیر در توصیف شکل یا مُدلِ آنها از نامِ اصلیشان استفاده میکنیم.
کوزوزها به نیمکتها یا کاناپههای کوچک دو نفرهی دستهداری گفته میشود که برای راحت نشستن، گپزدن و گفتگوی دو نفره طراحی شدهاند. تاریخ طراحی این سبک کاناپه به قرن نوزدهم میلادی باز میگردد. نامِ کوزوز در زبان فرانسه از مصدرِ کوزِ به معنای گپزدن، گفتگوکردن و صحبتکردن گرفته شده است و به کاناپههایی با دو جای نشیمن اطلاق میشود. رواج تولید این مدل کاناپه، سالهای پایانی قرن هجده تا نوزدهم را در برمیگیرد. کوزوزها در فرهنگ انگلیسی زبان به لاوسیت مشهورند.
یکی دیگر از مدلهای لاوسیت نیمکتهای فرانسوی تِت-اَ-تِت یا رو در روست. ساخت این سبک کاناپه احتمالاً در فرانسه روی داده و در دوران تسلطِ طراحیِ مبلمان ویکتورین معروف و محبوب شده است. این نیمکتها را به نامهای نیمکت بوسه، نیمکت شایعه و نیمکتِ مکالمه نیز می شناسند.
کُنفیدانها که به کاناپهها یا نیمکتهای مکالمه نیز معروفند، مبلهایی دو نفرهاند که به شکل حرفِ اس لاتین طراحی و ساخته میشوند. به این قبیل نیمکتها در فرانسه، کاناپههای چهره به چهره یا رو در رو میگویند. این سبک نیمکت به دو نفر امکان میدهد تا بعد از نشستن، بدون نیاز به چرخاندن کاملِ سَر گفتگو کنند. کُنفیدان در فرانسه به معنی مَحرم راز ، قابل اعتماد و سِر نگهدار است. گروه دیگری از نیمکتهای سه نفره وجود دارد که به سبک کاناپههای کُنفیدان طراحی میشوند، با این تفاوت که یک جای نشیمنِ اضافی و مزاحم هم در آنها در نظر گرفته شده است. این سبک کاناپه را اَندیسکرِ به معنای مزاحم، نابجا و نسنجیده مینامند. هرچند امروزه تولید برخی از اشکالِ نیمکتهای قدیمی رایج نیست، اما گوناگونی شکل آنها که ناشی از تنوع کاربرد و منظور ساخت آنهاست، اهمیت مقولهی طراحی و ایدهپردازی، قبل از تولید صنعتی یا دستی کالا را پُررنگ میکند.